Z pewnością nie kocha ich premier. „Istnieje silne lobby producentów podręczników”, wyjaśnił. „Oni nie są odpowiedzialni za wychowanie dzieci, tylko za swój biznes”.

No właśnie. Wydawcom wszystko jedno, czy będą wydawać podręczniki czy produkować pastę do butów. Byle rosło konto w banku.

Także minister edukacji nie darzy wydawców sympatią. Cóż, trudno się dziwić. „Boksy [edukacyjne] dziś są szykowane na papierze, których nie powstydziłyby się dobre albumy ze zdjęciami”, oznajmiła. O zgrozo! „Obecne pakiety – tu powołała się na opinię wielu nauczycieli – przeszkadzają w pracy, bo uczą schematów”. Pewnie, wszystkie pakiety są jednakowe i wszystkie tak samo schematyczne. Ich autorzy to miernoty, ilustratorzy hańbią zawód grafika, a redaktorzy powinni się leczyć z dysortografii. Dopiero gdy wejdzie do szkół ten jeden jedyny podręcznik, wszelkie schematy legną w gruzach. O, szczęśliwa chwilo!

Ciekawe, czy wydawcy pojmą bezmiar swej winy. Premier zna życie, toteż ma wątpliwości: „Boimy się trochę, bo głupi by się nie bał, w końcu ruszamy do konfrontacji. Naruszamy interesy wydawców, przyzwyczajenia nauczycieli”.

Odwagi, panie premierze! Trzeba zburzyć przeszłość, by na jej gruzach wznieść dzieło nowe, rewolucyjne… Wydawcy to swołocz, burżuazja XXI wieku, gnębi proletariat w imię swych brudnych interesów. Rozkułaczyć!

Ale, ale, komuż ja doradzam? Wszak szef rządu i urzędnicy MEN wiedzą, jak się zabrać do dzieła. Zaczęli od zbadania sytuacji na rynku podręczników na Zachodzie. „Tam książki są własnością szkół – oświadczył premier. – Finansują je rządy i samorządy. A przede wszystkim te książki służą uczniom przez kilka lat, korzystają z nich kolejne roczniki. To nasz cel”.

Dość ironii, bo wcale mi nie do śmiechu. Pan premier nie był łaskaw wspomnieć, że żaden polski wydawca nie sprzeciwia się finansowaniu podręczników przez państwo. Żadnemu nie robi też różnicy, czy będą one własnością uczniów czy szkół. I żaden nie zaprotestuje, gdy kolejne roczniki będą korzystać z tych samych książek. Rynek wtórny istnieje przecież od lat, tyle że za podręczniki płacą rodzice. Pełna zgoda, trzeba to zmienić. Ale MEN chce wylać dziecko z kąpielą.

Ani premier Tusk, ani minister Kluzik-Rostkowska nawet się nie zająknęli, że Polska przyjmie rozwiązania obowiązujące w Rosji, Grecji, na Węgrzech i Ukrainie. Jeśli te właśnie kraje uważają oni za Zachód, to ciekawe, do jakiej kategorii zaliczą Anglię, Francję, Holandię, Niemcy, Szwecję, Finlandię… Wszędzie tam istnieje wolny rynek podręczników i nikt nie zamierza go ograniczać. A to dlatego, że konkurencja w oświacie, mimo wszystkich swych wad, prowadzi do lepszej jakości kształcenia. Proszę porównać osiągnięcia naukowe i przemysłowe Anglików, Niemców czy choćby Szwedów z dokonaniami Polaków wykształconych na PRL-owskich książkach. Nie mamy Volvo, Saaba ani Ericssona. Dopiero w ostatnich latach coś u nas drgnęło – m.in. dzięki konkurencji w oświacie. Co by tu zrobić, żeby to zepsuć?

Ba, ale ten jeden jedyny podręcznik będzie za darmo! A skoro minister twierdzi, że jest dobry, to jest dobry. Wiadomo: politycy mówią prawdę i tylko prawdę. Zresztą, czy to w końcu taka wielka sztuka nauczyć dzieci alfabetu?

Owszem. W starożytnym Rzymie nauka czytania i pisania zajmowała dzieciom kilka lat. Czy były głupsze od dzisiejszych? Nie. To ówczesne metody nauczania trudno nazwać skutecznymi.

Och – powie ktoś – gdzie Rzym, gdzie Krym, a gdzie Nasz Elementarz. Mamy XXI wiek, wszystko się zmieniło.

Zgoda. Mamy XXI, a nie XX wiek. PRL odszedł do przeszłości. Skoro tak, to nie może być monopolu państwa w dziedzinie edukacji. Niedopuszczalne jest narzucanie szkole z czego – więc również jak – ma uczyć. Rządzący winni pomóc rodzicom, zwłaszcza uboższym. Zapewnić tanią, najlepiej darmową edukację. Przeciwdziałać nadużyciom.

Wydawcy podręczników położyli ogromne zasługi dla polskiej oświaty. Ściągnęli do swych firm fachowców, którzy przez lata opracowywali nowoczesne koncepcje edukacyjne. To dzięki wydawcom dzieci mają piękne, mądre i nowoczesne książki.

Dlatego mierzi mnie wrzucanie wszystkich wydawców do jednego worka i mieszanie z błotem. A już wyjątkowo wstrętnym zabiegiem jest przedstawianie ich jako chciwych zysku kapitalistów, którzy pasą się na krwawicy rodziców. To coś więcej niż populizm, to już – świadomy czy nie – nawrót do metod komunistycznej socjotechniki. Jak inaczej określić szczucie społeczeństwa na grupę ludzi niechętnych poczynaniom władzy?

Nikt nikomu nie każe kochać wydawców podręczników. Zwykła ludzka przyzwoitość nakazuje docenić wkład wielu z nich w wychowanie młodego pokolenia Polaków. Tylko tyle i aż tyle.

Tomasz Małkowski