Nie do końca jestem przekonana, czy warto w tej kwestii zabierać głos. Ale może spróbuję, bo choć sprawa jest stara jak świat, to od czasu do czasu wybucha jak wulkan. I tak jest tym razem. A o co chodzi? O klej[1]. Nieszczęsny klej, o kupno którego poprosiła pewna warszawska nauczycielka, a co bardzo nie spodobało się pewnej warszawskiej matce, przekonanej, że edukacja w Polsce jest darmowa. Sytuacja w sposób wręcz alegoryczny odnosi się do realiów  polskiej szkoły. A klej muszą w polskiej szkole kupować i rodzice, i nauczyciele.

Jakiś czas temu na Facebooku był popularny mem informujący społeczeństwo, że nauczyciele to reprezentanci jedynego zawodu, gdzie różne rzeczy do pracy się przynosi, zamiast, jak to podobno powszechnie bywa, z niej wynosić. Kiedy podejmowałam pracę, nie zastanawiałam się nad tym. Czerwony długopis (teraz zgodnie z modnymi metodami nauczania – zielony), całe mnóstwo książek metodycznych, maszynę do pisania sprawdzianów (tak, tak, zaczynałam pracę w czasach, kiedy nie było jeszcze komputerów) kupiłam sobie sama. Z czasem jednak przyszła refleksja. Nigdy nie liczyłam, ile wydaję na tzw. pomoce naukowe, ale nie jest to mało. A nawet gdyby było mało, to dziś wydaje mi się to dużym dyskomfortem i systemowym nadużyciem.

Jeśli do tego słyszę jeszcze, że edukacja jest darmowa i rodzic nic nie musi kupować, to trochę się irytuję. W dobie 500+ nie powinno być chyba problemem wyposażenie dziecka w materiały potrzebne do edukacji. Może już nie pamiętamy, że całkiem nie tak dawno rodzice kupowali także podręczniki, których koszt wcale nie był mały. Teraz obowiązek ten przejęło państwo, więc kupno reszty niezbędnych do szkoły rzeczy nie powinno być przedmiotem dyskusji.

Kiedy słyszę jeszcze, że w szkole ciągle trzeba płacić za wyjazdy do kina, teatru czy muzeum, mam ochotę zapytać, ilu rodziców do tych instytucji zabierze swoje dzieci z własnej inicjatywy. Z doświadczenia wiem, że niewielu. Nie wspomnę już, że wspólne wyjścia budują więzy społeczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w dorosłym życiu.

Jeszcze innym aspektem spraw finansowych szkoły jest problem równowagi pieniężnej. Dla jednych rodziców koszt wyjścia dziecka do kina czy teatru albo wyjazd na wycieczkę nie jest żadnym obciążeniem finansowym. Innym takie wydatki nadwyrężają budżet domowy. Planując więc imprezy klasowe, warto wykazać się wrażliwością społeczną, prześledzić sytuację wszystkich uczniów i wtedy wspólnie podjąć decyzję dobrą dla wszystkich (w tym momencie muszę jednak wykluczyć rodziny, które zawsze są roszczeniowe, zawsze niezadowolone i przyzwyczajone do sytuacji, że zawsze coś od kogoś dostają, takiej postawy zdecydowanie nie popieram).

Sama jestem rodzicem i nigdy przez myśl mi nie przeszło żałować pieniędzy na edukację mojego dziecka. Po prostu wiem, że w dłuższej perspektywie to mi się po prostu opłaci.

Długo tak jeszcze mogę mnożyć przykłady z obu stron. Narzekać, ile własnych pieniędzy do szkoły wnosi nauczyciel, a ile rodzic, ale nie o to chyba w tym sporze chodzi. Najważniejsze, żeby tego konfliktu nie było. Na linii rodzic – szkoła jest coraz gorzej. Rodzice poznali swoje prawa (o obowiązkach często zapominają) i często bezwzględnie chcą je respektować. Do czego zmierzam? Do tego, że trzeba sobie jasno powiedzieć, że wychowanie i nauczanie naszych dzieci jest naszym (rodziców i nauczycieli) wspólnym celem. I chyba na drugim planie powinno być to, czy klej kupi rodzic z własnych środków, czy dziecko dostanie go „za darmo” w szkole. Wiadomo, że owo „za darmo” to tak naprawdę nasze podatki, czyli na jedno wychodzi. Na jedno z takim wyjątkiem, że to, co dziecko dostaje za darmo, zwykle jest mniej szanowane niż to, co kupi rodzic. Animozje na linii rodzic – nauczyciel przywołały mi w pamięci jeden z gruzińskich toastów zawierający następującą opowieść. Pewnego dnia dwóch kaukaskich dżygitów posprzeczało się o jakąś rzecz i nie mogli dojść do porozumienia. Udali się więc do znanego z mądrości aksakała. Ten po wysłuchaniu pierwszego rzekł do niego „Masz rację”. Następnie wysłuchał drugiego i powiedział mu „Masz rację”. Obaj odeszli zadowoleni i więcej się nie kłócili. Tak bym widziała rozwiązanie sporów między rodzicami a nauczycielami.

Dopóki nie będziemy krajem, który będzie mógł zaspokoić wszystkie potrzeby edukacyjne wszystkich uczniów z publicznych pieniędzy, musimy zadbać o wspólne myślenie o szkole. I wspólne działanie.

Nie możemy przerzucać na siebie odpowiedzialności za edukację i wychowanie młodych ludzi, ale działać razem. W mojej szkole zdarza się, że rodzice wspomagają np. bibliotekę, kupując do niej lektury, których brakuje. Ja wiem, że ukazuje się w ten sposób marność finansową polskiej edukacji, ale cóż… Taka jest rzeczywistość. I póki co cieszę się, że w swoim otoczeniu nam rodziców, którzy chcą mnie wspomagać. To mi daje wiarę, że wspólnie osiągniemy dobry cel. I nie będziemy kłócić się o klej…

Joanna Hulanicka

(1) Zaczęło się od kleju.